Giảm phát là gì? Sự khác nhau giữa giảm phát và lạm phát

Giảm phát là gì? Sự khác nhau giữa lạm phát và giảm phát như thế nào? Giảm phát có thật sự tốt cho nền kinh tế? Hãy cùng Golden Bell tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

1. Giảm phát là gì?

Giảm phát (Tiếng anh là Deflation) là sự sụt giảm chung về giá cả hàng hóa và dịch vụ. Giảm phát xảy ra khi tỷ lệ lạm phát giảm xuống dưới 0 và giá cả thường giảm trong toàn bộ nền kinh tế. Hiểu đơn giản là với cùng một mức tiền bạn có thể mua được nhiều hơn lượng hàng hóa, dịch vụ so với thời điểm trước đó.

Giảm phát là gì?

Giảm phát làm chậm tăng trưởng kinh tế. Nó thường diễn ra trong thời kỳ kinh tế bất ổn khi nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ thấp hơn, cùng với mức thất nghiệp cao hơn. 

Giảm phát là tình trạng trái ngược với lạm phát, tuy nhiên, cũng cần phân biệt giảm phát với thiểu phát ( một cấp độ của lạm phát). Thiểu phát là hiện tượng xảy ra khi tỷ lệ lạm phát giảm nhưng vẫn ở mức dương. Trong tình trạng thiểu phát, giá tiếp tục tăng nhưng với tốc độ chậm.

2. Các nguyên nhân gây nên tình trạng giảm phát

3 nguyên nhân chính gây nên tình trạng giảm phát cho nền kinh tế

Giảm phát xảy ra là do sự sụt giảm nguồn cung tiền. Khi nguồn cung tiền và tín dụng giảm mà sản lượng kinh tế không giảm tương ứng thì giá của tất cả hàng hóa đều có xu hướng giảm. 

Giảm phát cũng có thể do tổng cầu giảm, tổng cầu về hàng hóa và dịch vụ giảm và năng suất tăng. Với lượng hàng hóa được sản xuất nhiều hơn nhu cầu, các doanh nghiệp giảm giá để thúc đẩy mua hàng.

2.1. Tổng cầu giảm 

Là khi nhu cầu khả năng tài chính của toàn bộ nền kinh tế đối với các loại hàng hóa và dịch vụ cuối cùng sụt giảm dẫn đến hiện tượng giá cả bị đẩy xuống thấp. Nguyên nhân là do chính phủ cắt giảm chi tiêu các thị trường tài chính sụt giảm. Khi đó, nếu người tiêu dùng muốn tiết kiệm nhiều hơn thì các chính sách về tiền tệ sẽ bị thắt chặt và kéo theo lãi suất tăng cao. 

2.2. Tổng cung tăng

Khoa học và công nghệ tiến bộ đã giúp những doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn. Việc dùng máy móc thiết bị thay thế cho lao động chân tay giúp các doanh nghiệp tiết kiệm được chi phí sản xuất, thời gian tạo ra sản phẩm. Ngoài ra, nhiều sản phẩm cũng bị sao chép và nhân rộng với giá thành rẻ hơn. Mặt trái chính là việc giá cả hàng hóa rẻ, lượng cung nhiều dẫn đến tình trạng sản xuất dư thừa. Lúc này, với cùng một số tiền nhưng người tiêu dùng được hưởng lợi bởi giá bán khiến họ có thể mua được nhiều hàng hóa hơn. 

2.3. Các nguyên nhân khác

Ngoài ra còn một vài nguyên nhân khác như: 

• Sự thay đổi cấu trúc vốn của các công ty lớn có thể dẫn tới giảm phát.
• Nguồn cung đa dạng: khi cùng một loại hàng hóa dịch vụ có thể có nhiều đơn vị cung cấp. Điều này dễ dẫn tới hạ giá sản phẩm để cạnh tranh với các đối thủ, các doanh nghiệp mới muốn tiếp cận cấu trúc vốn mới cần giảm giá sản phẩm thu hút người tiêu dùng sẽ khiến nguồn cung gia tăng. Hệ quả là sẽ dẫn tới giảm phát. 
• Sự sụt giảm cung tiền: các ngân hàng trung ương chịu trách nhiệm trong nguồn cung tiền tệ trên thị trường. Việc giảm cung thường có mục đích rõ ràng và hướng tới kiểm soát lạm phát. Tuy nhiên, nếu chính sách có vấn đề thì có thể gây ra tác dụng ngược cho nền kinh tế.

3. Các cấp độ của giảm phát

Giảm phát được phân theo tỷ lệ phần trăm với 3 cấp độ:

Giảm phát tự nhiên: Đây là mức độ giảm phát được biểu thị bằng một con số, tức là ở mức dưới 10%. 

Giảm phát phát phi mã: Đây là mức độ giảm phát cao, khi tỷ lệ giảm giá hàng hóa và dịch vụ dao động từ hàng chục đến hàng trăm phần trăm trong một năm. Giảm phát phi mã có tỷ lệ từ 10% đến 1000%. 

Siêu giảm phát: Giảm phát siêu tốc xảy ra khi tỷ lệ giảm giá từ 1000% trở lên. Đây là mức độ giảm phát cao không thể kiểm soát được, xảy đến khi tình hình khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng, thất bại của chính sách tiền tệ và tài khóa, hoặc những tình huống khủng hoảng chính trị nghiêm trọng. 

4. Tác động của giảm phát

Tình trạng giảm phát có thể làm cho nhiều người lầm tưởng rằng nó là một tín hiệu tốt cho nền kinh tế. Tuy nhiên, đó chỉ là một mặt của tảng băng chìm khi tình trạng này còn có những mặt tiêu cực ảnh hưởng đến nhiều yếu tố.

4.1. Tác động tích cực của giảm phát

Giảm phát hình thành dựa trên sự phát triển của các công nghệ mới nên năng suất lao động và sản lượng sẽ tăng lên khi nền kinh tế phát triển nhanh chóng. 

Giảm phát tạo ra những môi trường kinh doanh cởi mở hạn chế tối đa hình thức mua bán độc quyền. Từ đó xây dựng thị trường tự do giúp nâng cao hiệu quả cạnh tranh tận dụng được tối đa nguồn lực giúp người tiêu dùng nhận được những nguồn lợi lớn.

4.2. Tác động tiêu cực của giảm phát

4.2.1. Tác động của giảm phát đến lãi suất

Lãi suất cho biết giá tiêu dùng trong hiện tại so với giá tiêu dùng trong tương lai. Giảm phát kéo dài kéo theo lãi suất thấp.  Khi đó, sản lượng bị đình đốn và suy thoái, lãi suất thực tăng gây ra suy thoái mở rộng. Chính sách tiền tệ sẽ mất tác dụng nếu suy thoái kéo dài và giảm phát liên tục. 

Lãi suất tăng có thể khiến mọi người tiết kiệm tiền mặt thay vì chi tiêu và có thể không khuyến khích việc đi vay. Chi tiêu ít hơn có nghĩa là nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ ít hơn. 

4.2.2. Tác động của giảm phát đến tỷ giá

Giảm phát làm tăng giá trị đồng tiền trong nước và dịch vụ hàng hóa và sản xuất trong nước rẻ hơn các quốc gia khác. Từ đó tạo ra lợi thế về cạnh tranh xuất khẩu và tăng xuất khẩu dẫn tới tăng thu nhập ngoại tệ. Ngược lại, làm tăng giá trị của dịch vụ và hàng hoá nhập khẩu sẽ gây áp lực lên người tiêu dùng và doanh nghiệp trong việc mua hàng nhập khẩu.

4.2.3. Tác động của giảm phát đến xã hội

Trong bối cảnh giảm phát, bên cạnh giảm giá bán sản phẩm các doanh nghiệp thường sẽ có những biện pháp để ứng phó với tình trạng này như hạ lương, sa thải nhân viên,… để cắt giảm chi phí. Từ đó, người dân sẽ tiết kiệm hơn và chi tiêu ít đi. Cầu ít đi kéo theo việc giảm sản xuất khiến cả nền kinh tế tiếp tục đứng im, lâu dài sẽ dẫn đến khủng hoảng kinh tế.

5. Sự khác biệt giữa giảm phát và lạm phát

Giảm phát là lạm phát luôn được ví như hai mặt của một đồng xu do có xu hướng trái ngược nhau hoàn toàn. Dưới đây là bảng so sánh hai chỉ số giảm phát và lạm phát: 

6. Kết luận

Có thể thấy, giảm phát và lạm phát và hai tình trạng của nền kinh tế hoàn toàn trái ngược nhau và đều có những tác động nhất định đến nền kinh tế. Và giảm phát không chỉ có tác động tích cực mà còn có những tác động tiêu cực đến nền kinh tế chung.

Như vậy, Golden Bell đã đem đến những thông tin hữu ích về giảm phát. Nếu quý anh/ chị và các bạn có bất kỳ thắc mắc nào về giảm phát, lạm phát hay chứng khoán đừng quên liên hệ Golden Bell qua số hotline 0377 190 609 hoặc để lại bình luận dưới bài viết để chúng tôi có thể giải đáp thắc mắc nhanh nhất nhé!