Cổ phiếu niêm yết là gì? Phân tích ưu điểm và nhược điểm

1. Cổ phiếu niêm yết là gì?

• Theo Luật Chứng khoán năm 2019: “Cổ phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành” – do công ty cổ phần phát hành.
• Niêm yết chứng khoán việc đưa chứng khoán có đủ điều kiện niêm yết vào giao dịch trên hệ thống giao dịch cho chứng khoán niêm yết (Theo Luật Chứng khoán năm 2019)

=> Như vậy, cổ phiếu niêm yết là những cổ phiếu được công ty cổ phần phát hành thông qua một quá trình kiểm định khắt khe và nếu đáp ứng đủ các điều kiện thì sẽ được niêm yết trên sàn chứng khoán để các nhà đầu tư thực hiện các giao dịch mua-bán. 

Đồng thời, khi mua cổ phiếu – tức là đang đầu tư vào công ty phát hành cổ phiếu đó, nhà đầu tư có thể nhận được lợi nhuận từ sự chênh lệch giá mua – bán, hoặc được công ty chia lợi nhuận. Tuy nhiên, nhà đầu tư cũng nên cân nhắc, phân tích kỹ càng khi lựa chọn cổ phiếu đầu tư vì nhà đầu tư có thể chịu lỗ khi công ty phát hành hoạt động kinh doanh không hiệu quả.

Khái niệm cổ phiếu niêm yết

2. Phân loại cổ phiếu niêm yết

Hiện nay cổ phiếu niêm yết được phân thành 7 loại dựa trên khả năng niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Cụ thể:

• Niêm yết lần đầu (Initial Listing): Là quá trình một công ty được Sở Giao dịch chứng khoán đánh giá đáp ứng đủ các điều kiện phát hành và niêm yết cổ phiếu lần đầu tiên trên sàn chứng khoán hay còn gọi là IPO (Initial Public Offering)
• Niêm yết lại (Relisting): Là việc các công ty được cho phép niêm yết lại các cổ phiếu đã bị hủy bỏ trước đó vì các lý do không đạt các tiêu chí duy trì niêm yết.
• Niêm yết bổ sung (Additional Listing): Là hoạt động Sở giao dịch chứng khoán cho phép công ty niêm yết thêm các cổ phiếu mới hoặc niêm yết một loại khác chưa được niêm yết trước đó nhằm mục đích là tăng vốn hoặc để chi trả cổ tức, thực hiện các trái phiếu chuyển đổi thành cổ phiếu, sáp nhập,…
• Niêm yết cửa sau (Back door Listing): Là một phương thức mà một công ty không niêm yết có thể trở thành công ty niêm yết trên sàn chứng khoán. Là trường hợp công ty niêm yết được sáp nhập, liên kết với công ty không niêm yết mà trong đó công ty không niêm yết nắm quyền kiểm soát.
• Niêm yết từng phần (Partial Listing): Là một hình thức công ty chỉ niêm yết một lượng cổ phiếu nhất định trên sàn chứng khoán chứ không niêm yết toàn bộ cổ phiếu của mình. Điều này thường diễn ra ở các công ty có một lượng cổ phiếu được nắm giữ bởi Chính phủ hoặc cơ quan đại diện Chính phủ và các cổ phiếu này không được niêm yết mà chỉ được niêm yết các cổ phiếu thuộc sở hữu của cá nhân.
• Niêm yết toàn phần (Dual Listing): Là việc công ty niêm yết toàn bộ cổ phiếu phát hành tại một sàn giao dịch chứng khoán.
• Thay đổi niêm yết (Change Listing): Xảy ra khi công ty muốn thay đổi tên mã chứng khoán giao dịch, mệnh giá, khối lượng hay tổng giá trị chứng khoán đang được niêm yết của mình.

Phân loại cổ phiếu niêm yết

3. Ưu điểm và nhược điểm cổ phiếu niêm yết

Phân tích về ưu điểm và nhược điểm của loại cổ phiếu này đối với công ty phát hành.

Ưu điểm và nhược điểm của cổ phiếu niêm yết

3.1. Ưu điểm

Cổ phiếu khi được niêm yết trên sàn chứng khoán dễ dàng được thực hiện các giao dịch mua bán hơn các cổ phiếu chưa niêm yết, từ đó gia tăng tính thanh khoản cho nhà đầu tư, cũng như giúp tổ chức phát hành thuận lợi huy động vốn từ công chúng nhằm mở rộng quy mô kinh doanh.

Gia tăng niềm tin, uy tín cho nhà đầu tư bởi để được niêm yết trên thị trường chứng khoán thì công ty phát hành phải thông qua quá trình kiểm định khắt khe nhằm xác định công ty đạt đủ các tiêu chí về tài chính, hoạt động kinh doanh hiệu quả….

Đảm bảo các tổ chức phát hành phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định liên quan đến việc công bố thông tin ra công chúng một cách chính xác, minh bạch.

3.2. Nhược điểm

Bên cạnh việc mang lại nhiều ưu điểm cho chính công ty phát hành thì cổ phiếu niêm yết cũng có một số nhược điểm. Cụ thể:

• Việc tuân thủ các quy định về việc công khai, minh bạch các thông tin sẽ là con dao hai lưỡi đối với công ty. Nếu là những thông tin tốt sẽ thu hút được lượng vốn từ nhà đầu tư, tăng sức ảnh hưởng, danh tiếng của công ty nhưng nếu là những tin đồn không tốt sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến tâm lý nhà đầu tư – có thể gây ra hiện tượng bán ra tháo.
• Niêm yết cổ phiếu khiến gia tăng chi phí cho công ty như chi phí lưu ký, chi phí đăng ký, phí tư vấn,…
• Khi cổ phiếu niêm yết, công ty phát hành phải công khai các thông tin nội bộ, điều này có thể làm lộ kế hoạch kinh doanh cho đối thủ cạnh tranh.
• Ngoài các yếu tố tài chính liên quan tới hoạt động kinh doanh của công ty, giá cổ phiếu niêm yết còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố phi tài chính khác, gia tăng rủi ro cho nhà đầu tư.
• Quyền kiểm soát công ty bị chia sẻ vì lúc này ngoài ban lãnh đạo còn có bộ phận các cổ đông cùng thống nhất đưa ra quyết định, điều này có thể làm giảm tính quyết đoán cho các quyết định quan trọng.

4. Kết luận

Trên đây là bài viết tổng hợp kiến thức về khái niệm, phân loại cũng như phân tích về ưu nhược điểm của cổ phiếu niêm yết từ Golden Bell. Bên cạnh đó, Quý Độc giả có thể theo dõi các bài phân tích chuyên sâu từ đội ngũ tại chuyên mục Báo cáo phân tích. Cảm ơn Quý độc giả đã đón đọc.