Chu kỳ kinh tế và 4 giai đoạn trong chu kỳ kinh tế

1. Chu kỳ kinh tế là gì?

Chu kỳ kinh tế (Economic Cycle) hay còn gọi là chu kỳ kinh doanh (Business Cycle) là thuật ngữ chỉ sự thay đổi tăng giảm trong sản xuất, giá cả hàng hóa, lãi suất và các chỉ số khác trong nền kinh tế, các sự kiện được lặp đi lặp lại tuần hoàn. Nói cách khác, chu kỳ kinh tế là những biến động mang tính chu kỳ của nền kinh tế.

Chu kỳ kinh tế là sự biến động mang tinh chu kỳ

Chu kỳ kinh doanh được xác định bằng sự biến động của GDP thực, từ đó tạo nên sự luân phiên của các giai đoạn: Suy thoái, khủng hoảng, phục hồi, hưng thịnh.

Nguyên nhân xuất hiện chu kỳ kinh doanh:

• Theo nhà kinh tế học Sismondi, các yếu tố thị trường như: tiêu dùng thấp, sản xuất dư thừa,… là nguyên nhân tạo nên chu kỳ kinh tế.
• Tuy nhiên, vẫn có các ý kiến cho rằng chu kỳ kinh tế được hình thành do các tác nhân bên ngoài như: thiên tai, chiến tranh,…

2. 4 giai đoạn của chu kỳ kinh tế

Biểu đồ chu kỳ kinh tế

Một chu kỳ kinh doanh thường trải qua tuần hoàn 4 giai đoạn, gồm:

• Giai đoạn suy thoái: trong giai đoạn này nền kinh tế có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại, tổng cầu bắt đầu giảm, nhưng doanh nghiệp lúc này chưa thể thay đổi kịp thời mức sản xuất từ đó gây dư thừa trong thị trường, từ đó giả cả hàng hóa giảm. Để có thể duy trì lợi nhuận, các doanh nghiệp sẽ phải cắt giảm các chi phí hết mức có thể. Các hoạt động kinh tế không còn được sôi nổi làm cho doanh nghiệp không có đủ nguồn thu để chi trả cho các chi phí dẫn đến việc cắt giảm nhân sự và làm gia tăng tỷ lệ thất nghiệp. Tình trạng suy thoái kéo dài sẽ dẫn đến giảm phát trong nền kinh tế.
• Giai đoạn khủng hoảng: tình trạng này xảy ra khi nền kinh tế chạm đến đáy của chu kỳ, còn hay gọi đây là giai đoạn khó khăn nhất trong 4 giai đoạn. Lúc này, các hoạt động kinh doanh giảm đáng kể, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao và giá cả hàng hóa tăng cao vì lượng cầu đã vượt quá lượng cung ra thị trường. Giai đoạn này ảnh hưởng rất lớn đến người dân và các doanh nghiệp nếu thời gian khủng hoảng dài. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để người dân và doanh nghiệp cơ cấu lại tài chính của mình trước khi bước sang giai đoạn phục hồi.
• Giai đoạn phục hồi: sau khi qua giai đoạn suy thoái và khủng hoảng thì nền kinh tế sẽ phục hồi tăng trưởng trở lại với sự cải thiện trong hoạt động tiêu dùng, sản xuất kinh doanh, tình trạng thất nghiệp. 
• Giai đoạn hưng thịnh hay bùng nổ kinh tế: đặc trưng của giai đoạn này là sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế, lãi suất thấp, hoạt động tiêu dùng, sản xuất kinh doanh tăng cao, tỷ lệ thất nghiệp thấp. Dòng tiền chảy vào nền kinh tế được duy trì ổn định với chi phí rẻ. Tuy nhiên, cung tiền tăng có thể dẫn đến lạm phát trong nền kinh tế.

Vậy một chu kỳ kinh tế sẽ kéo dài trong bao lâu? Nhiều chuyên gia cho rằng một chu kỳ kinh doanh sẽ thường kéo dài trong vòng 10 năm

Cứ mỗi 10 năm, kinh tế thế giới sẽ có chiều hướng biến động tiêu cực một lần, hay tệ hơn nữa là trở thành một cuộc khủng hoảng.

3. Tầm quan trọng của chu kỳ kinh doanh

Tất cả chúng ta ai cũng đang tham gia vào nền kinh tế thị trường. Yếu tố góp phần làm cho nền kinh tế thị trường được coi là phát triển vượt bậc là làm cho chất lượng cuộc sống trở nên tốt hơn thông qua việc sản xuất và tiêu thụ nhiều hàng hóa và dịch vụ hơn. Chỉ số GDP của nền kinh tế cho thấy sự tăng trưởng trong sản xuất và tiêu dùng, tốc độ tăng trưởng GDP là yếu tố quan trọng thể hiện sự phát triển của nền kinh tế.

Vì tất cả mọi người đều tham gia vào hoạt động của nền kinh tế, do đó cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi chu kỳ kinh tế. Mọi người thường sẽ được lợi nhiều nhất từ việc tích lũy tài sản trong giai đoạn hưng thịnh của nền kinh tế và ngược lại.

4. Ảnh hưởng của chu kỳ kinh doanh

Ảnh hưởng của chu kỳ kinh tế

Chu kỳ kinh tế ảnh hưởng tới rất nhiều khía cạnh của nền kinh tế và đời sống trong một quốc gia như: GDP, lạm phát, lãi tín dụng, mức lương,… Những điều này sẽ dễ nhận thấy nhất trong giai đoạn hưng thịnh và khủng hoảng trong chu kỳ kinh tế.

• GDP: 

Giai đoạn hưng thịnh: Khi nền kinh tế phát triển, các doanh nghiệp có xu hướng mở rộng sản xuất, đầu tư vào công nghệ mới và tuyển dụng thêm nhân lực. Điều này dẫn đến tăng trưởng GDP, thu nhập người dân và cải thiện mức sống.

Giai đoạn khủng hoảng: Các hoạt động sản xuất kinh doanh giảm sút rõ rệt, nhiều doanh nghiệp có thể phải thực hiện thu hẹp, thậm chí là đóng cửa, dẫn đến giảm thu nhập và tăng tỷ lệ thất nghiệp.

• Lạm phát và chính sách tiền tệ:

Giai đoạn hưng thịnh: Khi nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ có thể dẫn đến tình trạng lạm phát, lúc này Ngân hàng Nhà nước phải can thiệp bằng chính sách tiền tệ (tăng lãi suất,…) làm giảm cung tiền trong nền kinh tế nhằm kiểm soát lạm phát.

Giai đoạn khủng hoảng: Ngân hàng nhà nước sẽ tích cực bơm tiền vào nền kinh tế (giảm lãi suất,…) nhằm kích thích các doanh nghiệp đầu tư hồi phục, khuyến khích tiêu dùng từ đó khôi phục nền kinh tế

• Chi tiêu đầu tư:

Giai đoạn hưng thịnh: Người tiêu dùng lúc này đang có cái nhìn lạc quan, tích cực về nền kinh tế nên chi tiêu cũng “mạnh tay” hơn, tạo động lực cho các doanh nghiệp gia tăng quy mô sản xuất và phát triển công nghệ mới

Giai đoạn đầu tư: Vì lo ngại về nền kinh tế nên người dân “khắt khe” hơn trong chi tiêu, đồng thời các doanh nghiệp và nhà đầu tư cũng giảm tỷ lệ đầu tư vì e ngại rủi ro.

• Thị trường lao động:

Giai đoạn hưng thịnh: Với nhu cầu mở rộng quy mô, các doanh nghiệp gia tăng tuyển dụng từ đó tỷ lệ thất nghiệp trong giai đoạn này thấp, tiền lương và điều kiện làm việc cũng được cải thiện.

Giai đoạn khủng hoảng: Tỷ lệ thất nghiệp tăng do doanh nghiệp cắt giảm sản xuất, thị trường việc làm trở nên khó khăn và khắc nghiệt hơn.

• Một số khía cạnh khác: Chu kỳ kinh tế có thể ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh như: đời sống xã hội của người dân, tỷ giá hối đoái, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, thị trường tài chính,….

5. Mối tương quan giữa chu kỳ kinh tế và thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán thường đi trước chu kỳ kinh tế, vì nó phản ánh các kỳ vọng trong tương lai:

• Khi chu kỳ kinh tế đang trong giai đoạn suy thoái thì giá cổ phiếu đã chạm đáy.
• Khi nền kinh tế đang dần chạm đáy của giai đoạn khủng hoảng thì giá cổ phiếu đã có dấu hiệu khởi sắc và phục hồi
• Trong giai đoạn nền kinh tế phục hồi thì giá cổ phiếu đang trong giai đoạn tăng mạnh mẽ nhất
• Giá cổ phiếu sẽ tới giai đoạn suy thoái và đi xuống khi nền kinh tế đi vào giai đoạn hưng thịnh.

6. Kết luận

Tóm lại, chu kỳ kinh tế là một hiện tượng xảy ra mang tính chu kỳ của nền kinh tế ở các quy mô khác nhau từ quy mô một quốc gia đến quy mô lớn là toàn bộ nền kinh tế thế giới. Nó ảnh hưởng đến nhiều chỉ số kinh tế khác nhau và điều quan trọng là chúng ta cần nhìn nhận và có những hành động phù hợp theo từng giai đoạn.

Hy vọng bài viết của Golden Bell về chu kỳ kinh tế đã mang đến những thông tin bổ ích đến với Quý độc giả. Đừng quên theo dõi trang Kiến thức của để cập nhật thêm nhiều thông tin bổ ích.